دکتر فولاد :بخش اعظم مواد اولیه موردنیاز فولاد در داخل تولید شده، این در حالی است که قیمت آن بر مبنای دلار محاسبه می‌شود، از همین‌‌‌رو طی سال‌جاری مشاهده کردیم که این بازار به‌‌‌‌شدت تحت‌تاثیر نوسان ارز روند صعود قیمتی را طی کرد، بدون اینکه شاهد افزایش تقاضای چندانی در بازار باشیم. کارشناسان این حوزه معتقدند که برای حفظ موازنه در بازار فولاد، باید مبنای قیمت‌گذاری نیز بر اساس دلار انجام بگیرد، چون راه دیگری وجود ندارد زیرا خاصیت آربیتراژی بازارها راهی جز این باقی نگذاشته‌است.
فرمول قیمت‌گذاری فولاد
قیمت فولاد بر اساس قیمت جهانی (فوب خلیج‌‌‌فارس) تعیین می‌شود که میانگین قیمت شمش در بورس‌کالا است. از این رو نرخ دلار می‌تواند مبنای قیمت فولاد باشد. این مطلب را زکریا نایبی، مدیر تحقیق و توسعه فولاد پردیس آذربایجان، در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد و گفت: تعیین قیمت فولاد بر اساس میانگین قیمت شمش صادراتی شرکت‌ها طی دو هفته گذشته و برمبنای فرمول خاصی تعیین می‌شود؛ از همین‌‌‌رو قیمت دلار بدون شک بر قیمت فولاد ایران تاثیرگذار خواهد بود. نایبی در ادامه با تاثیرپذیری ارزش پول ایران در برابر دلار عنوان کرد: زمانی که قیمت دلار افزایش می‌‌‌یابد، با کاهش ارزش پول ملی روبه‌‌‌رو می‌‌‌شویم و این دو عامل به مرور زمان همدیگر را تشدید می‌کنند و این موضوع بر تولید و بازار اثرگذار است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: صنعت فولاد و زنجیره تولید آن با وجود انرژی، نیروی انسانی و مواد اولیه داخلی اما تحت‌تاثیر نرخ دلار قرار دارد، چراکه باید این موضوع را در نظر داشت که قیمت آب، برق و گاز و همچنین دستمزد نیروی انسانی طی یک سال دچار تغییر نمی‌‌‌شوند و با افزایش قیمت روبه‌‌‌رو نیستند. قیمت مواد اولیه نیز با وجود داخلی بودن، اما تحت‌تاثیر دلار قرار دارند.
تاثیرپذیری نرخ فولاد از بهای ارز
این کارشناس فولاد در پاسخ به این پرسش که باوجود داخلی بودن صنعت فولاد، چرا این صنعت تحت‌تاثیر نرخ دلار قرار دارد، گفت: برای موازنه بازار داخل با خارج، باید مبنای کار دلار قرار بگیرد. اگر قیمت‌های داخلی بسیار پایین باشد، تولیدکنندگان به صادرات گرایش پیدا می‌کنند و اگر این اتفاق رخ داد، ممکن است با کمبود عرضه داخلی روبه‌‌‌رو شویم و شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار شویم. بنابراین باید یک موازنه در بازار ایجاد کنیم، از این رو باید مبنا را در بازار بر اساس نرخ دلار قرار بدهیم. در زنجیره فولاد نیز برای حفظ موازنه بازار، دلار مبنا قرار می‌گیرد. تولیدکننده اگر بازار داخلی نداشته باشد، مجبور به فروش آن به خارج از کشور و صادرات خواهد بود. نایبی در ادامه توضیح داد: قیمت بیشتر محصولات نهایی در فولاد از جمله میلگرد با وجود تولید داخلی آن از ابتدای سال تاکنون تحت‌تاثیر قیمت دلار افزایش یافته است. این موضوع را در نظر بگیرید که میزان تولید میلگرد در داخل بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون تن در سال است و در این راستا ۱۰۰ کارخانه مشغول به تولید هستند، این در حالی است که مصرف داخلی بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تن است. بقیه آن مازاد است که باید صادر شود در غیر این صورت یا تعطیل خواهند شد یا ظرفیت تولید خود را کاهش خواهند داد.
افزایش قیمت محصولات فولادی از ابتدای سال تاکنون
وی در پاسخ به این پرسش که قیمت محصولات فولادی از ابتدای سال تاکنون تا چه اندازه تحت‌تاثیر قیمت دلار رشد کرده است، گفت: قیمت محصولات فولادی از ابتدای سال تاکنون دو برابر شده و این افزایش قیمت صد‌درصد به دلیل افزایش قیمت دلار بوده است. البته همچنین قیمت سایر فلزات از جمله مس و… دو برابر افزایش یافته، این در حالی است که فلزی مانند مس کاملا در داخل تولید می‌شود و مس ایران جزو مرغوب‌‌‌ترین مس‌‌‌های دنیا به شمار می‌رود، اما با روند افزایش قیمت دلار با افزایش قیمت در داخل روبه‌‌‌رو شده است. بنابراین بازار داخل ایران نمی‌تواند خود را از بازار دلار جدا کند.
مدیر تحقیق و توسعه فولاد پردیس آذربایجان در ادامه با اشاره به مزایا و معایب قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار عنوان کرد: افزایش نرخ ارز در داخل کشور همراه با مزایا و معایبی است. از جمله مزایای آن می‌توان به این موضوع اشاره کرد که گران شدن دلار برای اقتصاد و صادرات می‌تواند مثبت باشد و افزایش صادرات می‌تواند سبب ارزآوری به کشور شود که طی چند سال گذشته با رشد صنایع ارزآوری مانند پتروشیمی و فولاد شاهد کاهش وابستگی درآمدهای ارزی به نفت بوده‌‌‌ایم. البته افزایش نرخ دلار معایبی به همراه دارد که در این راستا می‌توان به فشار اقتصادی و تورمی که به معیشت خانوارها وارد می‌شود، اشاره کرد.
تا چه اندازه قیمت دلار واقعی است؟
نایبی در پاسخ به این پرسش که نرخ دلار تا چه اندازه به نرخ واقعی خود نزدیک شده است، گفت: اگر طی ۴۰ سال گذشته مسوولان و دست‌‌‌اندرکاران، اجازه می‌‌‌دادند که قیمت واقعی دلار رشد خود را داشته باشد و به‌‌‌صورت دستوری از افزایش قیمت آن جلوگیری به عمل نمی‌‌‌آورند و آن را پایین نگه نمی‌‌‌داشتند، طی دوره‌‌‌های مختلف با رشد ناگهانی آن روبه‌‌‌رو نمی‌‌‌شدیم. هم‌‌‌اکنون نیز باید از این دوره گذار عبور کنیم تا نرخ دلار به قیمت واقعی خود نزدیک شود تا پس از آن شاهد تثبیت بازار باشیم. وی در ادامه یادآور شد: هنوز قیمت دلار واقعی نیست و ۵۰درصد با قیمت واقعی خود فاصله دارد.
وی در ادامه با اشاره به این موضوع که افزایش قیمت دلار در این روزها به عوامل سیاسی بستگی دارد، یادآور شد: برای سال آینده باید منتظر سرانجام جنگ روسیه و اوکراین، نتیجه مذاکرات ایران و آژانس، احیای برجام و… باشیم.
این کارشناس فولاد در ادامه توضیح داد: بدون شک سال آینده نیز شاهد افزایش قیمت دلار خواهیم بود، ولی میزان این افزایش و زمان آن چندان مشخص نیست، اما بدون شک جا برای گران شدن کماکان وجود دارد. البته باید اجازه داد که این ۵۰درصد اتفاق بیفتد تا پس از آن اقتصاد به ثبات لازم خود برسد و از این نوسان‌‌‌های ناگهانی در امان بماند.
نایبی در پاسخ به این پرسش که نوسان نرخ دلار و افزایش‌‌‌های یکباره آن چه پیامدهایی برای تولید به همراه خواهد داشت، عنوان کرد: افزایش ناگهانی برای بازار پیامدهای خوبی به همراه نخواهد داشت. با این اتفاق بازار دچار رکود می‌شود و با تورم بیش از اندازه توان خرید کاهش پیدا می‌کند. هرچند ممکن است صادرات افزایش یابد، اما بازار داخلی در فشار قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: روند افزایش قیمت دلار در سال آینده بیشتر به چالش‌‌‌های سیاسی گره خورده است. به‌‌‌صورت کلی اقتصاد ما پیوند اساسی با سیاست دارد. در شرایط داخلی کشور با مسائل حادی روبه‌‌‌رو نیستیم، چراکه در داخل جنگ نظامی و قحطی نداریم و حتی در بسیاری از صنایع از جمله برخی محصولات کشاورزی، فولاد، مس و…. جزو ۱۰ کشور برتر دنیا هستیم. بنابراین مردم نباید بر اساس اخبار سیاسی واکنش نشان دهند و به بازارها حمله‌‌‌رو شوند. البته دولت باید اعتماد مردم را به بازار برگرداند تا دچار چنین رفتارهایی نشویم.